TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI İnsan Hakları Derneği
Bölümler, esasın incelenmesi aşamasında, başvurucunun temel haklarının korunması için zorunlu gördükleri tedbirlere re’sen veya başvurucunun talebi üzerine karar verebilirler. “Temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir” hükmünün de yabancılar yönünden nazara alınması gerekmektedir. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun uyarınca; bireysel başvuru, başvuru yollarının tüketildiği tarihten veya başvuru yolu öngörülmeyen durumlarda, ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde yapılmak zorundadır. Cinsel kimlik, bireyin kendi bedenini ve benliğini toplumsal cinsiyet kategorilerinden birine ait hissetmesi, daha doğru bir deyişle, kendisini belli eşeylik içinde algılamasıdır. Buna karşılık, seksüel (cinsel) yönelim ise, kişinin cinsel dürtülerinin yöneldiği objeden yola çıkarak tanımlanmaktadır. Buna göre bireyin duygusal ve/veya cinsel beraberlikler için seçtikleri partnerlerin cinsiyetlerine göre belirlenmektedir. Bu sebeple, eğer kişinin yönelimi karşı cinsiyete ise heteroseksüel, kendi cinsiyetinden birine ise homoseksüel, her iki cinsiyete birden yönelmişse biseksüel olarak adlandırılırlar [7]. Kaynakların nüfusa yetmemesi ve bir takım ekonomik ve sosyal sorunların ortaya çıkması olarak tanımlanan aşırı nüfuslanma[19], hızlı kentleşme ve buna bağlı güvenlik, eğitim, sağlık, altyapı ihtiyacını artırmaktadır. Nüfus artışı ile gelişen kentleşme, sanayileşme, çevre kirlenmesi sorununu ortaya çıkarıp dünyanın sınırlı kaynakları üzerinde artan bir şekilde baskı oluşturarak iklim değişikliğine neden olmakta ve çevresel sürdürülebilirliğe zarar vermektedir. Bu sorun, çevre kirlenmesine yol açmayan sınai üretim faaliyetlerinin yapılmasını gerektirmiş, bu durum ise üretim, yatırım maliyetlerini ve harcamalarını yükseltmiştir[20].
Cinsel taciz ile vücut dokunulmazlığını ihlal eden saldırı ve istismar suçları arasında en önemli fark, cinsel amaç taşıyan tacizde mağdurun vücuduna dokunulmaması, saldırı ve istismar suçlarında ise ani veya süreklilik taşısa da basit derecede veya nitelikli olacak şekilde vücuda cinsellik taşıyan fiillerle müdahale edilmesinden kaynaklanır. Rahatsız etme anlamını taşıyan taciz bir tür sarkıntılık olsa da, kanun koyucu sarkıntılık fiilini, mağdurun vücuduna ani ve devamlılık içermeyecek şekilde cinsel maksatlı dokunma olarak tanımlamıştır. 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un “Başkanlar kurulunun görevleri” başlıklı 35. Soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısının, şüphelinin adli kontrol tedbiri tatbik edilmek suretiyle serbest bırakılmasını sulh ceza hakiminden talep etmesi, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 103. Fıkrasında düzenlenmiş olup, buna göre savcı; istemini sulh ceza hakimine yöneltir, sulh ceza hakiminin istemi uygun görmesi halinde şüpheli, uygun görülen bir adli kontrol tedbiri tatbik edilmek suretiyle serbest bırakılır. Bu hükmün tatbikinde; hiç tutuklu olmayanın adli kontrole sevkinde bu taleple bağlı olmayan hakim, tutuklu olup da adli kontrol altına alınarak serbest bırakılması cumhuriyet savcısı tarafından talep edilen şüphelinin adli kontrol tedbiri uygulanmaksızın bihakkın salıverilmesi mümkün değildir. Hakimin talebi kabulü zorunlu olmadığı düşünülse de, talebin konusu ile bağlılığın CMK m.103/1 çerçevesinde ele alınması gerekir.
Daha önce 2011 yılında eski Libya lideri Muammer Kaddafi ile alakalı olarak tutuklama kararı çıkarılmış, ancak kararın çıkmasından birkaç ay sonra Kaddafi isyancılarca katledilmiştir. Öte taraftan eski Sudan Devlet Başkanı Ömer El-Beşir hakkında 2009 yılında çıkarılan tutuklama kararı mahkemenin görevdeki bir devlet başkanı hakkında çıkardığı ilk yakalama kararı olup, üye devletlerden Güney Afrika’nın ve Ürdün’ün El-Beşir’in ziyaretleri sırasında bu kararı uygula(ya)maması büyük tartışmalara yol açmıştır. Sudan’da gerçekleşen darbe sonrası başkanlık görevi son bulan ve tutuklu olan El-Beşir’in, UCM’ye teslim edileceğine dair haberler çıksa da bu teslim henüz gerçekleşmemiştir. 6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanun’un ilgili maddesine uygun olarak, kişisel veri güvenliğinizin sağlanması için hukuka aykırı olarak işlenmelerini ve erişilmelerini önlemek ve muhafazalarının sağlamak amacıyla gerekli teknik ve idari tedbirler Veri Sorumlusu olarak tarafımızca alınmaktadır. İnternet sitemizi kullanırken birtakım kişisel verilerinizi, Veri Sorumlusu sıfatımız ile bizimle paylaşmanızı talep edebilmekteyiz. İşbu kişisel verileriniz fiziksel olarak sözlü veya yazılı şekilde toplanabileceği gibi, elektronik ortamda da toplanabilir. Bu verileriniz elektronik ya da internet tabanlı araçlar ve sair vasıtalar kullanılarak otomatik yöntemlerle elde edilebildiği gibi, tarafımıza sunduğunuz formlar, sözleşmeler, bildirimler, adli veya idari merci kararları gibi yöntemlerle de elde edilebilmektedir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı; ruhsat alarak işyeri açmak ve çalışmak için engeli bulunmayan işyerine verilen izindir. Şartları taşıdığı halde işyeri ruhsatı talebinin reddedilmesi halinde, iptal davası açılması mümkündür. Bahse konu idari işlemin iptali davasından görevli ve yetkili mahkeme, ret kararını veren idarenin bağlı bulunduğu yerdeki İdare Mahkemeleridir. Konuya ilişkin detaylı bilgi almak için “İşyeri Ruhsat Talebinin Reddi Kararına İtiraz ve İptal Davası” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. Çocuk haklarının tarihi gelişimi ile çocuğun, kadının ve ailenin ceza hukuku kapsamında korunmasına ilişkin ulusal ve uluslararası düzenlemeler, TCK’nun korunmaya ihtiyacı olan ve suça süreklenen çocuklar ile ilgili hükümleri, TCK’nunda kadın ve aile, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun’nun incelenmesi.
- Engelli vatandaşlarımızın bu alanda önlerindeki zorlukları kaldıracak, kamu ve özel sektörde engelli vatandaşlarımızın istihdamında pozitif ayrımcılık ilkesini uygulayacağız.
- Maddesi kanunen gider olarak yasaklanmış harcamaları, tahdidi bir listeleme ile belirlemekte olup madde metni kapsamında yasak faaliyetlerin gider kabul edilmeyeceğine ilişkin herhangi bir ifadeye yer verilmemiştir.
Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 175’e göre yoksulluk nafakası süresizdir. Bu sebeple yoksulluk nafakası kamuoyunca süresiz nafaka olarak bilinmektedir. Süresiz Nafaka, boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek tarafa, boşanmada kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, diğer tarafça yapılan süresiz ödemedir. 15 yaşını bitirmiş çocukla cebir, şiddet gibi iradeyi etkileyen nedenler olmaksızın cinsel ilişkiye giren kişiye karşı ise, “Reşit Olmayanla Cinsel İlişki” başlıklı maddenin uygulanabilir olması, bir ceza hukuk hatası olup, adaletin yanıltılması neticesinde şikayetin kalkmasıyla suç da ortadan kalkmakta yada şikayet üzerine, altı aydan iki yıla hapis cezasına hükmolunabilmektedir. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun uyarınca bireysel başvuruları inceleyen bölümler; bir temel hakkın ihlal edilip edilmediği ve ihlalin nasıl ortadan kaldırılacağının belirlenmesiyle sınırlı inceleme yaparlar. Yerindelik denetimi yapamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar veremezler.
Buna göre kanunlarda öngörülen diğer tüm başvuru koşullarının da tüketilmiş olması gerekmektedir. Transseksüalizm benzerleri ile ortak noktalarının fazla olması sebebiyle sıkça karıştırılmaktadır. Ancak Türk hukukunda sadece transseksüellerin cinsiyet değişikliği ameliyatlarına cevaz verilmektedir. Bu yüzden öncelikle transseksüalizm ile benzer kavramları birbirinden ayırmak gerekir. Bu kapsamda nüfus artışına bağlı anılan sorunları ortadan kaldırmak için daha fazla kaynağı harekete geçirmeyi yeterince ya da hiç yapamayan yahut bunu yapacak kaynağa sahip olamayan devletler, iktisadi kalkınmayı sınırlayıp büyümeyi baskı altına alan nüfus artışını, verginin yönlendirici etkisini kullanmak suretiyle belirledikleri nüfus politikaları ile sınırlamaya ya da azaltmaya çalışmaktadırlar. Buna göre, nüfusun yaşlanması, ekonomik ve sosyal alanda birçok netice doğurmakta, üretim-tüketim, büyümedeki ve işgücü piyasalarındaki düşüşün ve finansal aktivitelerdeki durağan ya da gerileyen seyrin önlenmesi, gelir dağılımı politikası, sosyal güvenlik politikaları, aile politikaları ve sağlık politikaları gibi devletin makro ve uzun vadeli çözümler arz etmesi gereken alanları etkilemektedir. Nüfusun yaşlanması; bir nüfusun yaş yapısının değişerek, o nüfustaki çocukların ve gençlerin payının azalması ve yaşlı insanların (60 yaş ya da 65 yaş ve üzeri) payının göreceli olarak artmasıdır[6]. Yaşlanma, çalışma çağındaki nüfusun azalmasına ve emekli sayısında bir artışa neden olmak suretiyle, sigorta sistemleri ve kamu maliyesi üzerine mali bir yük getirmektedir.
“Riskli Alan” kavramı, adalet ve hakkaniyet ölçülerine göre yeniden tanımlanacaktır. Kentsel dönüşümde riskli alanlarda yaşayanların, mahalli yönetimlerin, STK ve meslek odalarının sürece katılmasını sağlayacağız. Şehirlerin geleceği, medeniyetin geleceği olarak ele alınmak suretiyle mahalle kültürünü, komşuluk ilişkilerini ve geleneksel mimari kültürümüzü koruyacak ve geliştireceğiz. Şehirlerin imarında ve dönüşümünde kültürel farklılıkları göz önünde tutarak insani, kültürel ve evrensel hassasiyetleri gözeteceğiz. Kentsel dönüşümde, tarımsal arazileri heba etmeden yatay şehirleşme planlamasına özen göstereceğiz. Yeniden Refah iktidarında, yerel yönetimlerde katılımcı demokrasi uygulamalarını yaygınlaştıracağız. Bunun için belediye meclislerinin ve kent konseylerinin yapısını toplumumuzun yapısına ve kültürüne uygun olacak biçimde gözden geçirecek, yetkilerini artıracak, verimli çalışmaları için gerekli tedbirleri alacağız. Muhtarlarımızın da belediye meclislerinde temsil edilmesini sağlayacağız. Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda yapılan düzenleme ile halen 30 büyükşehir belediyesi bünyesinde beldeler kaldırılmış, köyler mahalleye dönüştürülerek il özel idareleri lağvedilmiştir. Halen 51 ilimizde köy, belde ve il özel idaresi statüsü mevcudiyetini devam ettirmektedir.
Doktor, bireyi nadir vakalarda aynı zamanda bir uyku uzmanına yönlendirebilir. Uyku apnesi gibi başka bir uyku bozukluğu şüphesi varsa, doktorların uykuyu inceleyeceği bir klinikte bir gece kalmak gerekebilir, ancak huzursuz bacak sendromu tanısının konulması için ayrı bir uyku çalışması gerekli değildir. Bacakları hareket ettirmek için genellikle rahatsız edici duyumların eşlik ettiği güçlü, genellikle karşı konulamaz bir dürtünün oturmak veya uzanmak gibi dinlenmeye esnasında başlaması ve ağırlaşması, geceleri ise sürekli ağırlaşması ve durumun başka bir tıbbi ya da davranışsal durumlarla açıklanamadığı vakalarda huzursuz bacak teşhisi konulabilir. Duyumların genel olarak uzvun içinde değil de ciltte ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Hissedilenler arasında tarama hissi, sürünme hissi, çekilme hissi, nabız hissi, ağrı hissi, kaşıntı ya da elektriklenme hissi olduğu ifade edilmektedir. Bazı kadınlar hamilelikleri sırasında, özellikle son üç ayda ilk defa huzursuz bacak sendromu belirtileri yaşamaya başlayabilirler. Bu tür vakalarda genellikle doğumdan sonra, hormonal dengelerin normale dönmesiyle birlikte semptomlar kaybolur. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu İnternet Daire Başkanı Bahadır Aziz Sakin, BTK’ya, sanal bahis ve kumarla mücadele kapsamında “ihbar.web.org.tr”den, “bim.org.tr”den, hâkimlikler ve savcılıklardan kapatma taleplerinin geldiğini belirtti. CHP’li Deniz Yavuzyılmaz da “Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından yapılan araştırmaya göre Türkiye’de yaş grubunda 5 milyon kişinin yılda yaklaşık 150 milyar TL’lik yasa dışı Bahsegel oynadığı düşünülmekte” açıklamasında bulundu. Akdeniz, sorunun çözülmesi için yapısal olarak zihniyetin değişmesi ve Türkiye’nin tekrardan inandırıcı şekilde demokratikleşme sürecine girmesi gerektiğini kaydetti. Son dönemde Türkiye’nin AB üyeliğinin yeniden gündeme getirildiğini anımsatan Akdeniz, bu gündemde en önemli başlıklardan birisinin ifade ve basın özgürlüğü olacağını, inandırıcı bir şekilde bu yasaların gözden geçirilmesi ve kaldırılması gerektiğini kaydetti.
Kimisi, “yönetim sisteminde seçimle değişikliğe gidilebilecek olsa idi, insanlara seçme ve seçilme hakkı tanınmazdı” dese de, temsili demokraside kamu kudretinin kullanıcısı olan devletin yönetim kadrosunun seçimle belirlenmesi esası kabul edilmiştir. Bugün kabul edilen anlamda millet ve onun kudretini kullanan devlet; yasama, yürütme ve idare ile yargı erkleri adı ile bilenen güçlerden oluşur. Bu erklerden bazılarına atama veya dar seçim usulü ile görevlendirmeler yapılsa da, asıl olan mümkün olduğu kadar seçim usulünün kullanılması suretiyle birey ve millet iradesinin devlete ve millet adına hareket eden her kademeye yansımasının sağlanmasıdır. “İşkence ve Eziyet” başlıklı TCK m.94/1’e göre; “Bir kişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışları gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında üç yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur”. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Malın değerinin az olması” başlıklı 145. Maddesine göre, “Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de gözönünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir”. Sürekli değişikliğe uğrayan Türk Ceza Kanunu′nun “Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar” başlığı altında yer alan cinsel saldırı ve çocukların cinsel istismarı suçları da bu değişikliklerden nasibini almıştır. Bireyin cinsel hürriyetini korumayı hedefleyen bu iki suç tipi, ağır ceza yaptırımları öngörmekte ve uygulamada birçok sorun yaşanmasına sebebiyet vermektedir. Suçun ispatı, şimdi kaldırılan ruh sağlığının bozulması halinde cezanın arttırılması ve suçların özelliği itibariyle mağdur beyanlarına verilen önem ile vicdan duygusu, bu suç tiplerinin diğerlerinden farklı ele alınmasına yol açmıştır. Esasında maddi hakikate ve adalete ulaşılması amacıyla muhtemel yargı hatalarının düzeltilmesine hizmet eden bir olağanüstü kanun yolu olan yargılamanın yenilenmesi hep vardı.
Sıhhi müessesler; et ve balık ürünlerinin satıldığı yerler, bakkal, market, şarküteri, kuruyemişçi, büfe, manav, kantin ve ekmek bayileri gibi yerlerdir. Buna karşın, faaliyeti nedeniyle çevreye biyolojik, kimyasal ve fiziksel olarak az ya da çok zarar vermesi muhtemel işletmeler ise, gayrisıhhi müessese sınıfında yer alır. Örneğin; enerji santralleri, fabrikalar, organize sanayi bölgelerinde yer alan işletmeler bu sınıfta değerlendirilir. Fark edileceği üzere, çevre ve insan sağlığı bakımından görece daha yüksek tehlike arz etmeleri nedeniyle bu işletmeler bakımından çok daha sıkı denetimler uygulanır. Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri ise, otel pansiyon gibi konaklama yerleri; gazino, bar, içkili lokanta gibi içkili yerler; lunaparklar ve internet kafelerdir. İşyerlerinin faaliyette bulunabilmesi için mevzuatta belirtilen şartlara ve iş alanına ilişkin ruhsata sahip olması gerekmektedir. İşyerinin sağlaması gereken bu şartlar ve ruhsat alınmasına ilişkin kurallar, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. İşyeri açmak ve faaliyetlerini sürdürmek isteyen işletmeler, tüm kriterleri eksiksiz sağlamak zorundadır. Aranan kriterlerin tamamını eksiksiz şekilde sağlanmaksızın yapılan başvurularda işyeri ruhsat talebi reddedilebilecektir. Diğer taraftan, hali hazırda çalışmakta olan bir işyerinde, sonradan mevzuata aykırılıklar tespit edilirse, idare tarafından belirli bir süre verilerek eksikliğin giderilmesi istenir. Verilen bu sürede eksiklik ve mevzuata aykırılıklar giderilmezse, işletmeler geçici olarak faaliyetten men edilebileceği gibi, bazı hallerde işyeri ruhsatı tamamen iptal edilebilir. Alternatif uyuşmazlık çözümü kavramı, hukuki temelleri, hak arama özgürlüğü ile ilişkisi olumlu ve olumsuz yönleriyle bu bütün içerisinde yer alan müzakere, tarafsız ön değerlendirme, vakaların saptanması, kısa duruşma yöntemleriyle arabuluculuk ve uzlaştırma kurumları ayrı ayrı ele alınıp değerlendirilip irdelenmesi.
İktidarlar nüfus artışını sağlamak için ise; ölümlerin azaltılması, yurtdışından ülkeye insan girişi ya da evlilerin kasten düşük yapmasını engellemek ve ailenin kurulması ile nüfus planlaması arasındaki yadsınamaz bağdan hareketle evliliğin özendirilmesi yöntemlerini kullanmışlardır. Bu doğrultuda vergiler kişilerin evlilikten kaçınmasına sebep olmayacak şekilde özendirici ve hatta evlilik yapmayanları cezalandırıcı nitelikte yönlendirici vergi politikaları şeklinde kullanılmıştır[8]. Nüfus ve nüfusun yaş bileşimi işgücü arzını belirleyen temel değişkenlerdir. Bu nedenle, demografik yapıda meydana gelen bir değişim, işgücü arzını, dolayısıyla da işgücü piyasalarını doğrudan etkilemektedir. İşgücü piyasasının koşulları, esas olarak genel ekonomik gelişmelerden etkilenmekte ve henüz başında bulunduğumuz bu yüzyılda, işgücü piyasalarının performansının demografik değişmelerden de artan bir biçimde etkileneceği kuşku götürmez bir gerçektir. Nitekim son yıllarda demografik yapıdaki değişimin yönü, özellikle gelişmiş ülkelerde, nüfusun yaşlanması doğrultusundadır ve bu süreç, bir takım ekonomik ve sosyal sorunları da beraberinde getirmektedir[5]. Uyguladıkları nüfus politikaları ile devletler; nüfusun miktarını, özelliklerini ve dağılımını bilinçli olarak değiştirme gayesindedirler. 20.yüzyılın ikinci yarısına kadar, savaş gücünün insan sayısına dayandığı dönemlerde askeri, siyasi prestij kazanmak, düşmanları baskı altında tutmak, fetih yapmak ve hakimiyet sağlamak gibi amaçlara hizmet eden nüfus kavramı; savaş ve savunmaya ilişkin teknik ve sistemlerinin değişmesi ile birlikte bu tarihten sonra daha çok ekonomik bir unsur olarak değerlendirilmiştir. Kamu hizmetlerine hasrolunan finansman kaynağının artmasının sağlanması ya da azalmasının önlenmesi, nüfusta artma veya eksilme eğilimlerini, toplumun yararı uğruna kısmen veya tamamen değiştirmek amacını güden kanunî ve idarî tedbirlerin tümü olarak tanımlanabilecek nüfus politikası ile doğrudan ilgilidir. Vergi idaresi ise, kamu görevlilerine verilen rüşvetin gider yazılması veya yazılmaması hususunda Gelir Vergisi Kanunu’nun 40 ve 41.
